جهت شناسایی اختلاف بین عسل، سوکروز و قند مایع، ما ابتدا نتایج اندازه گیری شده از مصرف این سه کربوهیدرات که با توجه به محتویات قندی اولیه آنها، خیلی شبیه هم هستند، مشاهده و مقایسه می کنیم. ما بعدا تعدادی از مکانیزم های ممکن را که در سوخت و ساز بدن انسان ها تفاوت بین آنها را آشکار می سازد شرح می دهیم.
عسل با توجه به نوع این ماده حدودا از 40 درصد فروکتوز (دامنه ی بین 31 تا 44 درصد) و 40 درصد گلوکز (با دامنه ی بین 23 تا 41 درصد) ساخته شده است. اختلاف بین نسبت های فروکتوز به گلوکز در عسل با توجه به محتویات منابع مختلف شهدی که زنبورهای عسل روی آنها چرا کرده اند قابل توضیح است. بعد از بعد از مصرف عسل ملکول های مجزای
گلوکز و فروکتوز از معده عبور می کنند و به سرعت در دوازده و روده کوچک جذب می شوند که بعدا شرح داده می شود. مطالعات کوتاه مدت بر روی حیوانات مشخص شده کرده که موش های تغذیه شده با عسل افزایش وزن کمتر، سطوح قند خون کمتر، سطوح پایین تر تری گلیسریدها و سطوح بالاتر کلسترول خوب (HDL) در مقایسه با موش هایی دارند که با رژیم سوکروز تغذیه شده بودند. وقتی مقادیر مشابه مصرف عسل با گلوکز و سوکروز و اثرات آنها روی سطوح قند خون در انسان مقایسه شد، مجددا عسل برتری نشان داد.
نقش عسل در تنظیم قند خون
مصرف منظم عسل می تواند به تنظیم قند خون کمک کند. در ظاهر به نظر می رسد این موضوع بیشتر مخالف ویا عکس شواهد و دلایل باشد. دسته بندی کردن مثل این است که کسی بخواهد گوشت نمک زده ی خوک مصرف کند تا کلسترول خونش پایین بیاید. اما آیا تاکنون چنین چیزی تایید شده است؟ تحقیقات علمی کاربردی اثبات کرده که این طور نیست.
چندین مطالعه نشان داده که پاسخ قند خون به خوردن عسل، سوکروز و گلوکز به طرق قابل ملاحظه ای متفاوت است. سطح قند خون اندازه گیری شده در 60 و 90 دقیقه پس از مصرف مقادیربرابر عسل، سوکروز وگلوکز نشان داد که به طور معنی داری سطح قند خون با مصرف عسل در مقایسه با سوکروز و گلوکز، پایین تر است. ودر حقیقت هر چه تحمل گلوکز بیمار بیشتر مختل شده باشد، تحمل او به عسل زیادتر خواهد بود. و در واقع هر چه میزان اختلال تحمل گلوکز بدن شخص بیشتر باشد، میزان پاسخ قند خون پس از مصرف عسل در مقایسه با مصرف گلوکز یا شکر معمولی کمتر خواهد بود. این اختلاف در عکس العمل قند خون در دیابت نوع 1 و 2 در افرادی که تحمل گلوکز در آنها پیشرفت کرده است حتی از این هم بیشتر است.
یکی از علت هایی که برای توانایی تنظیم قابل ملاحظه قند بوسیله ی عسل وجود دارد در بخش 2 به عنوان معما نمای فروکتوز شرح داده شده. نسبت نزدیک 1 به 1 گلوکز به فروکتوز در عسل – نسبت کامل موجود در طبیعت است – عملا گلوکز ورودی را به داخل کبد تسهیل می کند. فروکتوز تبدیل گلوکز به گلیکوژن را در کبد با افزایش آزاد سازی گلوکوکیناز از هسته سلول های کبدی بهینه می کند. گلوکوکیناز گلوکز را به گلیکوژن تبدیل می کند، که بعد در کبد ذخیره می شود. بنابراین از ورود میزان زیاد گلوکز به گردش خون و افزایش ناگهانی قند خون جلوگیری می شود. مصرف سرشار از انرژی طبیعی عسل با نسبت ایده آل فروکتوز به گلوکز یک روش ایده آل برای پر کردن مجدد گلیکوژن کبد و همزمان کنترل سطح قند خون است.
قندهای دیگر یا ترکیبی از قندهای دارای این توانایی نیستند. اما ویژگی دیگر و شاید قدرت خارق العاده بیشتری از نقش تنظیم کنند گی عسل وجود دارد. مصرف عسل حقیقتا می تواند سوخت و ساز چربی ها را در حین استراحت به وسیله پر کردن مجدد کبد از گلیکوژن و با بهبود سوخت و ساز گلوکز یا قرار دادن آن در دسترس سلول های محیطی افزایش دهد. مصرف عسل (در مقایسه با دیگر قندهای تصفیه شده) استرس سوخت و سازی را کاهش می دهد و سوخت وساز و دفع چربی را بهبود می بخشد، بنابراین با دو ویژگی کلیدی از سندروم سوخت و سازی، یعنی چاقی و دیابت نوع 2 مبارزه می کند.
ما در بخش 5 نقش عسل را وقتی قبل از خواب مصرف شود با تفصیل بیشتری شرح می دهیم که به بهینه کردن سوخت چربی ها در حین استراحت کمک می کند. این اصل براساس این حقیقت استوار است که مقدار کافی گلوکز یا گلیکوژن کبد در طول مدت بی غذایی شب سوخت و ساز اسیدهای چرب را در طول دوره بازگشت به حالت اولیه تضمین می کند. وقتی ذخیره گلیکوژن کبد برای مغز در طول خواب کافی نباشد، آزاد شدن کورتیزول سوخت و ساز چربی ها را متوقف می کند و میزان چربی که برای تولید انرژی سوخته می شود را محدود می کند.
با توجه به اینکه عسل نقش چشمگیر و ارزشمندی در تنظیم گلوکز خون بر عهده دارد و از این رهگذر تنش سوخت و سازی را کاهش و سوخت و ساز و دفع چربی را بهبود می بخشد، منافع این ماده برای تندرستی در تمام مدت عمر به جای خوردن شکر معمولی یا قند مایع شگفت انگیز است. مصرف مقدار کمی عسل به جای خوردن مقدار زیادی شکر معمولی یا قند مایع می تواند فواید عظیمی برای سلامت فردی و یا جامعه در پی داشته باشد. جلوگیری از استرس سوخت و سازی با خوردن عسل ممکن است درمان معجزه آسا برای بسیاری از بیماریها و اختلالات وابسته به استرس در نسل آینده باشد.
عسل و کاهش استرس اکسیداتیو درون سلولی
می دانیم که بالا بودن میزان قند خون به مدت طولانی به علت اختلال سوخت و ساز گلوکز، مقاومت به انسولین، یا دیابت در ایجاد استرس سوخت و سازی درون سلول ها در سرتاسر بدن دخالت دارد. آسیب ناشی از رادیکال های آزاد اکسیژن برای پروتئین و چربی پیش می آید، به ویژه در غشای سلول ها وDNA های هسته ی سلول ها همه سلول های بدن به این آسیب ناشی از رادیکال های آزاد حساس هستند، به ویژه سلول هایی که در بافت عصبی یا مغز پیدا می شوند. این ساختار یگانه ی بافت عصبی با میزان بالای اسیدهای چرب در غشاهای خود و نیاز بالا به اکسیژن است که در ایجاد سطوح بالاتر رادیکال های آزاد نقش دارد.
هیچوگلیسمی یا بالا بودن مزمن سطوح قند خون سرانجام باعث وارد آمدن آسیب برگشت ناپذیر به مغز از طریق این افزایش ایجاد رادیکال های آزاد می گردد. این آسیب دیدن سلول مغزی نتیجه ی مستقیم اختلال سوخت و سازی گلوکز همراه با کاهش تولید مواد آنتی اکسیدان در بدن بر اثر افزایش سن است. مصرف عسل، سطوح گلوکز را پایین می آورد، خطر اختلال سوخت و ساز گلوکز را کاهش می دهد، و به علاوه مقدار کمی از آنتی اکسیدان های لازم برای واژگونه کردن آثار رادیکال های آزاد بر پیر شدن مغز و سیستم عصبی را فراهم می آورد.
رابطه ی بین دیابت نوع دوم زود آغاز و افزایش خطر زوال عقل و کاهش شناختی و اختلال این موارد نشان داده است. چندین بررسی نشان داده است که کنترل ضعیف قند خون یا تحمل گلوکز، تاثیر چشمگیری بر حافظه ی کاری،حافظه ی بیان شفاهی، و سرعت پردازش مغز یا عملکردهای اجرایی دارد. هر چه زودتر شخص به کنترل قند خون و حفظ آن بپردازد اثر بیماری قند بر عملکردهای شناختی بالای 70 سال کمتر خواهد بود. این مشاهده که توسط (آواد و میسر) انجام گرفته حاکی از این است که حذف بیشتر قندها مصرف شده از سنین پایین و جایگزین کردن آنها با عسل راهی است برای جلوگیری از کاهش توان شناختی، حافظه، و کاستن خطر دمانس عروقی یا بیماری آلزایمر.
آترواسکروزیس و بیماری قلب نیز با دیابت نوع 2 همراه است. آثار زیانبار اختلال مزمن سوخت و ساز گلوکز همراه با پیامدهای بیماری عروق مغزی نیز اثر فاجعه باری بر عروق خونی قلب و تمام بدن دارد. سطوح بالای اسید آمینه ی هوموسیستئین (HCY)، بیماری هایی که تحت نام هیپرهموسیستئنمی شناخته می شود، نیز با افزایش خطر بیماری قلب، پوکی استخوان و بیماری آلزایمر همراه است که از قرار معلوم ناشی از آثار آسیب اکسیداتیو است.
جلوگیری از آسیب اکسیداتیو همراه با چندین پی آمد بیماری قند و پیشرفت دیگر اختلالات وابسته به سن شامل انواع سرطان، بد کاری میتوکندری ها، التهاب مزمن، و بیماری های خودایمنی خیلی موثر تر از درمان این عوارض است. مصرف بیش از اندازه ی مواد قندی و دیگر شیرین کننده ها در تمام طول عمر با همه ی این عوارض همراه است.
به نظر می رسد که مصرف منظم عسل به علت توان این ماده برای تنظیم قندخون با پایین آوردن سطوح قند در گردش و کاستن استرس اکسیداتیو درون سلولی راه حل ساده و بی دردسر می باشد که خطر ایجاد این بیماری ها را کاهش می دهد.
عسل از افزایش تری گلیسریدهای ناشی از فروکتوز جلوگیری می کند
در قسمت فروکتوز ما می بینیم فروکتوز که نوعی قندی است مصرف آن از دهه 1970 بطور ثابت افزایش پیدا کرده و در حقیقت به افزایش تری گلیسریدهای قند خون کمک کرده است. با این همه اگر منبع فروکتوز عسل باشد، که حاوی فروکتوز و گلوکز به نسبت تقریبا برابر است، افزایش تری گلیسریدهای سرم مشابه این اثر مشاهده نمی شود. این یک امتیاز و برتری حیرت انگیز که تفاوت کاملا آشکاری بین عسل و شکر و قند مایع و سایر نشاسته هاست.
این مطالعه این عقیده را نفی کرد که به سبب اینکه عسل حاوی فروکتوز است، بنابراین باید اثر PRO-oxidative مشابهی نشان بدهد و منجر به افزایش سطح تری گلیسرید در گردش گردد به طوری که ثابت شده است با رژیم با سطح بالای فروکتوز (مثل قند مایع) اتفاق می افتد. خوراندن عسل به موشها کاهش سطح تری گلیسریدها و همچنین کاهش اثرات pro- oxidant به موش هایی که به آنها نشاسته یا قند مایع (HFSC) خورانده شده بود را نشان داد. مطالعات انسانی بیشتری نیاز است تا مکانیزم عامل این اثر شناسایی شود.
منبع : کتاب انقلاب عسل
