اصولا زنبورعسل دو نوع محصول تولید می کند: نوعی خارج کندو و نوعی داخل کندو تولید می شود. محصولات تولیدی زنبورعسل در خارج کندو شامل : عسل، عسلک ، بره موم و گرده گل است و محصولات تولیدی داخل کندو شامل: موم زهر و ژله رویال است.
عسلک : زنبورها شیره های شیرین روی برگ بعضی درختان را که به وسیله شته ها تولید می شود، می مکند و همان مراحل تولید عسل را روی آن انجام می دهند. به این شهد غلیظ شده که شباهت زیادی به عسل دارد، عسلک می گویند. خواص عسلک کمتر از عسل است، ولی مصرف کننده قادر به تشخیص عسل از عسل نیست.
بره موم : مخلوطی است از صمغ چندین درخت مانند نارون، تبریزی، شاه بلوط با رنگی نسبتا قهوه ای که به پای زنبور می چسبد. بره موم اثر میکروب کشی دارد که در ساخت کندو به کار زنبورها می آید. پزشکان، بره موم را از قوی ترین آنتی بیوتیک ها می دانند و از آن استفاده دارویی می کنند. بره موم در دمای 70 تا 100 درجه سانتیگراد ذوب شده و به مایع تبدیل می شود. حدود 50 درصد بره موم را رزین تشکیل می دهد.
رزین از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و سیستم ایمنی بدن انسان را تحریک می کند و برای درمان بیماری هایی از قبیل آرتریت روماتوئید، آسم، سرفه ، سرماخوردگی، دردهای قفسه صدری، سوختگی ها، زخم ها، التهاب گلو و دردهای دندان بسیار می باشد. ترکیبات شیمیایی بره موم با توجه به منطقه و منبع جمع آوری متفاوت است و تاکنون بیش از 180 ماده ترکیبی و موثر درآن دست یافته اند.
در بره موم، 14 عنصر ریز معدنی شده است که از بین آنها، آهن و روی فراوان ترین هستند. ضمنا بره موم دارای خواص متعددی است که عبارتند از:
بی حسی، ضد حساسیت، ضد اسید معده، آنتی بیوتیک، ضدقارچ، ضد التهاب، ضد پرتو( تشعشع)، آنتی اکسیدان، محافظت کننده، ضدعفونی کننده، ضد تومورهای سرطانی، ضد ویروس و تحریک کننده سیستم ایمنی. بهترین روش برای مصرف بره موم، ترکیب آن با عسل است.
ژله رویال: ماده ای استکه از غده مغزی زنبورهای کارگر ترشح می شود و برای تغذیه زنبورهای نوزاد مفید است. نوع خاصی از این ژله که « ژله شاهانه» نام دارد، غذای مخصوص ملکه است و باعث می شود زنبورملکه، 50 برابر زنبورهای عادی زندگی کند. علت اینکه ملکه زنبورعسل در 24 ساعت می تواند در حدود 2000 تخم بگذارد و مدت 3 تا 5 سال زندگی کند (در حالی که عمر زنبورهای دیگر 45 تا 60 روز است) این است که ملکه، غذای مخصوصی تغذیه می کند که سایر زنبوران به جزء 3 روز اول مرحله رشد به آن دسترسی ندارند. این غذای مخصوص ژله رویال نام داردو اهمیت آن در زندگی زنبورعسل مانند نقش شیر مادر در زندگی نوزادان است.
به طور سنتی از ژل رویال برای جوان ماندن و بهبود زیبایی پوست استفاده می شود؛ زیرا ژلاتین موجود در آن از پیر شدن پوست جلوگیری می کند و باعث حفظ تراوت، شادابی و جوانی آن می شود. ژل رویال منبع غنی از پروتئین ( حاوی 8 اسیدآمینه ضروری)، انواع ویتامین ها ( به جزء ویتامین (kمواد معدنی مختلف، اسید های چرب، قندها، استیل کولین ( کمبود این ماده فرد را برای ابتلا به آلزایمر مستعد می کند) و گاماگلوبین (تقویت کننده سیستم ایمنی) است. بررسی های اخیر نشان می دهد این ماده همچنین در افزایش انرژی، کاهش اضطراب، بی خوابی و افسردگی، حفظ و تقویت حافظه و ایمنی بدن نیز موثر است.
در حال حاضر کپسول ژله رویال که از خارج وارد می شود، در داروخانه ها موجود است؛ به طوری که مقدار بسیار کمی از ژله رویال را داخل کپسول های کوچک می کنند و به دلیل خواص درمانی بسیار، آن را به قیمت نسبتا گران می فروشند. اگر بتوان ژله رویال خالص و تازه را از زنبورداران و تولیدکنندگان حرفه ای عسل تهیه واستفاده کرد، بسیار بهتراست.
نیش زنبورعسل: زنبورعسل حشره بی نظیری است که نیشش از نوشش مفیدتراست. زهر زنبورعسل ماده ای است تلخ مزه به رنگ روشن و دارای بوی خاص و واکنش اسیدی که در مجاورت هوا به سرعت خشک می شود.
زهر زنبورعسل ترکیب بسیار پیچیده ای دارد و دست کم 8 نوع پروتئین درآن شناسایی شده است و دارای انواع آنزیم ها، پروتئین ها و اسیدهای آمینه است. این ماده، بی رنگ و دارای مزه شیرین و کمی تلخ است و درآب حل می شود. زهر زنبور اگر با هوا برخورد کند، تبدیل به کریستال سفید متمایل به خاکستری می شود.
زهر زنبور ترکیب بسیار پیچیده ای دارد و دست کم 8 نوع پروتئین در آن شناسایی شده است و دارای انواع آنزیم ها، پروتئین ها واسیدهای آمینه است.این ماده، بی رنگ و دارای مزه شیرین و کمی تلخ است و در آب حل می شود. زهر زنبور اگر با هوا برخورد کند، تبدیل به کریستال سفید متمایل به خاکستری می شود.
از سم نیش زنبورعسل در درمان این موارد استفاده می شود:
- بیماری های خود ایمنی، بیماری های عصبی، افسردگی و ام اس. ( M.S)؛
- اختلالات پوستی (پینه و سختی پوست)؛
- مالاریا؛
- بیماری های چشم ( ایریتیس حاد توام با کاهش دید)؛
- گواتر اگزوفتالمیک؛
- ازدیاد فشار خون و کاهش کلسترول خون؛
- روماتیسم و درد مفاصل؛
- سیاتیک، آرتریت یا ورم و التهاب مفاصل، پولی آرتریت؛
- گرفتگی عضلات، زونا، نقرس، آسیب دیدگی، آرنج، آسیب دیدگی زردپی، کمردرد؛
- واریس یا بزرگ شدن رگ در پاها.
استفاده از سم در هر نوع بیماری اصول و روش خاص خود را دارد که در صورت عدم رعایت روش های آن، باعث عوارض ناخوشایندی خواهد شد. جالب است بدانید زنبورعسل بعد از نیش زدن به دلیل وصل بودن انتهای نیش به روده ها و پارگی آنها می میرد. در واقع زنبور با نیش زدن، جان خود را فدا می کند.
موم : موم زنبورعسل در پزشکی و وضعیت داروسازی مصرف زیادی دارد. در بیشتر فرمولاسیون های کرم ها، پمادها و لوسیون ها، به عنوان جزء با ارزش و پایه ای استفاده می شود. به دلیل بی اثر و غیرفعال بودن موم زنبورعسل، به راحتی با داروها مخلوط می شود، بدون اینکه هیچ واکنش ناخواسته ای بین مواد موثر و موم زنبورعسل رخ دهد.
امروزه برای حفاظت داروهای حساس به هیدرولیز و اکسیداسیون، آن ها را با لایه ای نازک از موم زنبورعسل می پوشانند. موم عسل به عنوان لایه هیدروفوب، پوششی در اطراف دارو ایجاد می کند و سبب آهسته شدن انحللال و آزادسازی دارو می شود.
منبع : عسل درمانی / جمشید خدادادیَ
